بایدن بندهای غروب برجام را مانعی برای کنترل تسلیحات هسته ای نمی داند، چرا؟

نویسنده: تام اوکانر

دیپلماسی ایرانی: دولت جو بایدن از بندهای غروب توافقنامه هسته ای 2015 با ایران، به عنوان یک جنبه معمول از دیپلماسی عدم اشاعه که می تواند پس از بازگشت به مسیر توافق بازنگری شود، دفاع کرده است.

سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید به نیوزویک گفت که چشم انداز هسته ای کنونی بسیار ناپایدار است و اجازه بدهید واضح بگویم: در شرایط فعلی، خورشید از قبل غروب کرده است. سخنگوی شورای امنیت ملی  ایالات متحده گفت: هدف ما بازگرداندن پایبندی ایران به این توافق است. تمرکز بر بندهای غروب بیشتر یک انحراف از خط اصلی است. این توافق، هر مسیری را برای رسیدن به یک سلاح هسته ای مسدود می کند.

با این حال، موضوع بندهای غروب همچنان برای منتقدان برجام یک بحث و جدل باقی مانده است. چارچوب توافق به ایران اجازه می‌دهد تا سال 2026 عملیات سانتریفیوژهای پیشرفته را آغاز کند و سپس تا سال 2031 اورانیوم بیشتری را در سطوح بالاتر غنی‌سازد.

با این حال، در صورت احیای توافق، دولت بایدن استدلال کرده است که زمان کافی برای گفت وگو درباره ترتیبات بیشتر وجود خواهد داشت. سخنگوی شورای امنیت ملی گفت: محدودیت‌های موجود در ذخایر اورانیوم غنی‌شده و سطح غنی‌سازی ایران تا سال 2031 ادامه دارد و عمیق‌ترین و فوری‌ترین اهداف منع اشاعه را برای نزدیک به یک دهه تضمین می‌کند. این امر برای ما فضا و زمان لازم را می خرد.

در حالی که این تاریخ‌های انقضا در میان مخالفان برجام بحث‌برانگیز بوده، چنین اقداماتی برای توافق‌های هسته‌ای دوجانبه نسبتاً رایج است. مانند توافق NEW START که محصول توافق START قبلی بود و ماه ها قبل از امضای توافق تازه منقضی شد. این توافق نیز عاقبت مشابهی در دوران دونالد ترامپ داشت تا اینکه دولت بایدن یک روز قبل از فروپاشی کامل آن، آن را تمدید کرد. 

سخنگوی شورای امنیت ملی گفت: در حالی که برخی از مفاد برجام غروب می‌کنند اما بیشتر توافق‌های کنترل تسلیحاتی دارای مفادی هستند که برای همیشه دوام نمی‌آورند. معمولاً چنین مقرراتی نیاز به تجدید یا جایگزینی دارند. این همان کاری است که ما قصد انجام آن را داریم و اگر ایران توافق را نقض کند یا بخواهد فریبکاری به خرج دهد، تحریم‌های ما هم ممکن است غروب کند.

برخی از مهم‌ترین مفاد برجام بدون غروب هستند. مانند ابزارهای بازرسی قدرتمند پروتکل الحاقی با آژانس و ممنوعیت برخی فعالیت‌های مرتبط با توسعه تسلیحات هسته‌ای. به عبارت دیگر اگر ما پایبندی ایران به تعهد هسته ای اش را بازگردانیم، ده سال بعد به جایی خواهیم رسید که اکنون هستیم. با این تفاوت که وضعیت بسیار بهتر خواهد بود چرا که برنامه تحت نظارت های دقیق خواهد بود. 

بایدن به اعمال تحریم‌های دوران ترامپ علیه ایران و استفاده از قدرت نظامی علیه متحدانش ادامه داده، اما دولت کنونی نیز به دنبال به کارگیری رویکرد دیپلماتیک برای رسیدگی به تنش‌ها با جمهوری اسلامی است. کاخ سفید همچنین رویکردی موازی برای مسلح سازی شرکای منطقه ای مانند عربستان سعودی، رقیب اصلی ایران و در عین حال حمایت از تلاش ها برای کاهش اصطکاک در خلیج فارس در پیش گرفته است. سخنگوی کاخ سفید گفت: ما در حال تقویت دفاع از شرکای خود هستیم، حتی در حالی که دیپلماسی را برای کاهش تنش در منطقه دنبال می کنیم.

سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا گفت: ما همچنان متعهد به رایزنی نزدیک با شرکای منطقه‌ای خود در خصوص سیاست‌های آمریکا در برابر ایران و مسائل منطقه‌ای گسترده‌تر هستیم و از گفت‌وگو میان کشورهای منطقه درباره مسائل امنیت و ثبات منطقه حمایت می‌کنیم. ما امیدواریم که گفت و گو به تنش زدایی کمک کند.

با این حال، تنش زدایی بین ایران و عربستان سعودی و چشم انداز برجام نیز نامشخص است. سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده گفت: خواه توافقی وجود داشته باشد یا نباشد، تعهد رئیس جمهور برای حفاظت از پرسنل آمریکایی و رویارویی با فعالیت های ایران که مردم ما یا دوستان ما را در منطقه به خطر می اندازد، تزلزل ناپذیر است.

منبع: نیوزویک / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11