هیچ ناتو منطقه‌ای نمی‌تواند ایران و فلسطین را نادیده بگیرد

نویسنده: طونی فرنسیس

دیپلماسی ایرانی: تاکنون هیچ ائتلاف یا پیمانی در منطقه خاورمیانه یا همان غرب آسیا، موفق نبوده است. برای تشکیل یک ائتلاف لازم است طرف های شرکت کننده در آن اهداف روشن و مشترک خود را مشخص کنند. در موارد متعدد، ائتلاف های تشکیل شده در خاورمیانه با ناکامی همراه بوده اند و نتوانسته اند برنامه مشترک اعضای خود را به پیش ببرند به همین علت قدرت های منطقه ای و بین المللی به سرعت جای آنها را پر کرده اند.

اتحادیه عرب نخستین ائتلاف جدی بود که با شعار مقابله با خطراتی که فلسطین را تهدید می کند تشکیل شد و بازویی نظامی هم برای آن تعریف شد. اما 77 سال پس از تشکیل آن، اتحادیه عرب پیکری چند پاره به نظر می رسد که نه تنها نمی تواند ماموریتی را که بخاطر آن تشکیل شده است به انجام برساند بلکه توانایی حل مشکلات فرعی و ساده تر در روابط کشورهای عربی با یکدیگر و حل مشکلات ناشی از جنگ های داخلی در کشورهای عربی را نیز ندارد.

تنها ائتلاف نسبتا موفق بین کشورهای عربی، شورای همکاری خلیج فارس بود که در سال 1981 تاسیس شد. اتحادیه عرب برای مقابله با نابودی فلسطین و جلوگیری از این نابودی تاسیس شد ولی تشکیل شورای همکاری نتیجه‌ تحولات غیرمنتظره در منطقه خلیج فارس و شبه جزیره عربستان پس از خروج انگلیس از منطقه در اوایل دهه 1970 و تشکیل حکومت دینی در ایران در سال 1979 با شعار صدور انقلاب مذهبی به کشورهای همسایه بود. 

صرف نظر از رویکرد سیاست های بین المللی، اتحادیه عرب و شورای همکاری تنها ائتلاف هایی در منطقه بودند که استمرار پیدا کردند. دوام آوردن این دو ائتلاف ناشی از دو مسئله بود: ابتدا احساس تهدید از سوی اسرائیل که همچنان حقوق فلسطینی ها را نادیده می گیرد؛ و دوم، احساس تهدید از جانب ایران که کشورهای عربی آن را به مداخله مستقیم یا غیرمستقیم در کشورهای منطقه متهم می کند.

اکنون مدتی است از تشکیل «ناتوی خاورمیانه» یا ناتوی عربی سخن گفته می شود و برخی ها آن را ائتلافی عربی – اسرائیلی در برابر ایران تصور می کنند. این تصور چندان عجیب نیست ولی کسانی که تشکیل ائتلاف را مطرح می کنند باید به این دو پرسش اساسی پاسخ دهند که ائتلاف مدنظر آنها چه پیشنهادی برای حل مناقشه فلسطین دارد و در برابر برنامه توسعه طلبانه ایران در کشورهای عربی چه خواهد کرد؟ با پاسخ دادن به این دو پرسش است که می توان شکل و محتوا و مرزهای هر ائتلاف یا پیمان احتمالی را پیش بینی کرد اعم از این که چنین ائتلافی محدود به کشورهای عربی باشد یا با مشارکت قدرت های بین المللی تشکیل شود.

منبع: ایندیپندنت عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11