بحرانی که تهران را هدف گرفته است

نویسنده: شیلا سیف‌الدینی، دکتری روابط بین‌الملل

دیپلماسی ایرانی: خاورمیانه پرتنش شاهد بحران جدیدی بین عربستان و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با کشور لبنان است. 

پس از اظهارات جرج قرداحی، وزیر اطلاع‌رسانی لبنان، در مورد یمن و عربستان و «پوچ» خواندن مداخله نظامی عربستان در یمن، عربستان اقدام به فراخواندن سفیر خود از لبنان کرد و سفیر لبنان را از کشورش اخراج کرد.

در پی این تصمیم، برخی کشورهای خلیج‌ فارس به تبعیت و طرفداری از عربستان، سفرای لبنان را از کشورهای خویش اخراج کردند.

اما اظهارات جرج قرداحی دو ماه قبل از منصوب شدن او به وزارت اطلاع‌رسانی لبنان در ماه اوت ضبط شده بود؛ اینکه چرا اکنون و در این زمان این مصاحبه پخش شده است کمی به روشن شدن اهداف پشت پرده این تنش کمک می‌کند. خصوصا اینکه آمریکا و انگلیس نیز به‌نوعی در گذشته خواستار خروج عربستان از جنگ یمن شده بودند. 

عربستان لبنان را تحت سلطه حزب‌الله خوانده و علیرغم دعوت عبدالله بو‌جبیب، وزیر امورخارجه لبنان، به گفت‌وگو، آن را رد و گفت‌وگو با این کشور را بدین سبب «بی‌فایده» عنوان کرده است. جانبداری ایران از حزب‌الله و حوثی‌های یمن دلیل اصلی خشم کنونی عربستان از لبنان است.

مذاکرات دوجانبه عربستان و ایران با نزدیک شدن به زمان مذاکرات هسته‌ای ایران و چهار کشور، همزمان با انتشار این مصاحبه و واکنش تند عربستان و سایر متحدان عرب آن، این شائبه را در ذهن تقویت می‌کند که عربستان خواهان ایرانی کنترل‌شده و بدون نفوذ، بدون استفاده از بازوهای نیابتی مانند حزب‌الله در منطقه است. خواسته‌ای که موردنظر آمریکا و سایر کشورهای اروپایی حاضر در مذاکرات هسته‌ای با ایران هم است.

درحالی عربستان دستور ممنوعیت واردات از لبنان را داده که این کشور در شرایط بحرانی به سر می‌برد. تاخیر در تشکیل دولت، اختلافات داخلی سیاسی و شرایط اقتصادی شکننده و کمبود نقدینگی و ارز خارجی پایه‌های لرزان ساختار کنونی لبنان را تشکیل داده است.

بدین‌سبب نخست‌وزیر لبنان خواهان رعایت منافع‌ملی کشور و کناره‌گیری جرج قرداحی از وزارت است. اما عربستان مشکل را فراتر و سیاست لبنان را «تحت تسلط» حزب‌الله می‌داند.

حجم صادرات و واردات و تراز تجاری عربستان و لبنان در مقایسه با ایران و لبنان درجه وابستگی و حساسیت دو کشور عربستان و لبنان را به یکدیگر آشکار می‌سازد. در چند سال گذشته ۱۷۶میلیون دلار صادرات و ۱۱۱میلیون دلار واردات عربستان به لبنان بوده است؛ این درحالی است که در مقایسه با ایران، اعداد ۶۶ و ۱۴ میلیون دلار به چشم می‌خورد.

از طرفی، رفع مشکل اخیر سوخت در لبنان توسط ایران و میزان تاثیرگذاری این کشور و حزب‌الله در تصمیم‌گیری‌های سیاسی لبنان را نشان می‌دهد.

انتخابات چند ماه آینده لبنان نیز دلیل دیگری برای هراس عربستان از قدرت‌گیری حزب‌الله بازوی نیابتی ایران در منطقه است. 

هدف اصلی عربستان، به‌کارگیری اهرم فشاری به ایران و ایجاد توازن جدید در منطقه با کنترل نیروهای نیابتی و خارج کردن حزب‌الله از گرد‌ونه سیاسی لبنان خواهد بود؛ خصوصا اگر قرار بر عدم مداخله نظامی آن در یمن باشد.
 
ایران در برقراری آرامش در منطقه با توجه به نیازهای کنونی و در نظر گرفتن نگرانی‌های سایر کشورهای منطقه‌ای، مذاکرات سختی در پیش دارد./راهبرد