چوب خوردن تعطیلی انرژی هسته‌ای

نویسنده: تد نوردهاس  (Ted Nordhaus)

دیپلماسی ایرانی: تقریبا در هر کشوری که نیروگاه‌های هسته‌ای‌اش را تعطیل کرده، انرژی آلوده جای برق پاک را گرفته است. در بحران انرژی جهانی، مخالفان انرژی هسته‌ای چوب مخالفتشان  را می‌خورند. دلیل اصلی بحران انرژی‌ای که اکنون دامنگیر کشورها و شهرهای جهان شده این است که به‌رغم تاکید بسیار بر استفاده از انرزی‌های تجدیدپذیر در دهه‌های گذشته، مقامات مناطقی مانند کالیفرنیا، انگلیس و آلمان برای پشتیبانی از سیستم‌های برق‌شان، استفاده از سوخت‌های فسیلی را به انرژی هسته‌ای فاقد کربن ترجیح داده‌اند.

کشورها ترجیح داده‌اند که به‌جای از رده خارج کردن نیروگاه‌های زغال‌سنگ ‌سوز و گازسوز، نیروگاه‌های هسته‌ای‌اشان را تعطیل کنند. با توجه به اینکه هنوز برق فراوانی از سوخت‌های فسیلی تولید می‌شود، کاهش سریع هزینه انرژی‌های بادی و خورشیدی نتوانسته اند تولید برق ارزان‌قیمت را به همراه داشته باشد. 

در واقع، مناطقی که سهم چشمگیری از انرژی‌‌های تجدیدپذیر را دارند با بالاترین قیمت برق روبه رو هستند. مقاومت عمومی در برابر پیامدهای ناشی از استفاده روزافزون از زمین برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، تلاش‌‌های بیشتر برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و زیرساخت‌های لازم برای پشتیبانی از آنان را با مشکل مواجه کرده است.

چه‌‌بسا این عوامل مانعی برای مراحل اولیه گذار جهانی انرژی شناخته شود. اما مراحل اولیه آسان‌ترین مراحل توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر هستند. توسعه‌دهندگان انرژی‌های بادی و خورشیدی می‌توانند با توجه به دسترسی مناسب به خطوط انتقال برق موجود، بهترین‌ مکان‌ها را گلچین کنند.

همچنین مخزن عظیمی از تولید انرژی با سوخت فسیلی وجود دارد که می‌توان از آن هنگامی که باد نمی‌وزد و خورشید نمی‌تابد برای تامین بخش عمده‌ای از تقاضای برق استفاده کرد.

تا زمانی که سهم انرژی بادی و خورشیدی در شبکه تامین برق چندان زیاد نباشد، یارانه‌های انرژی تجدیدپذیر برای مالیات دهندگان و مصرف کنندگان برق نیز قابل مدیریت خواهد بود.

اما با بالا رفتن سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در شبکه تامین برق، چالش‌های فناورانه‌ی مرتبط با گسترش تجدید‌پذیرها نیز دشوارتر می‌شود. زمانی که سهم انرژی تجدیدپذیر متعیر (خورشیدی و بادی) به 20 درصد نزدیک می‌شود، هر زمان که خورشید بتاید و باد بوزد، شبکه برق را  مختل می‌کند. مازاد تولید انرژی خورشیدی و بادی در ساعت‌های خاصی از روز نه تنها مقرون‌به صرفگی سایر منابع انرژی موجود در شبکه بلکه ارزش افزوده انرژی بادی و برقی را هم تضعیف می کند. این پدیده، که کاهش ارزش نامیده می شود، حتی در مناطقی که تجدیدپذیرها سهم اندکی در تولید برق دارند، باعث کاهش مقرون به صرفگی انرژی خورشیدی و بادی شده است.

در مناطقی با شرایط متفاوت جوّی که شاهد بازه‌های زمانی پایدار از کاهش وزش باد و آسمانی ابری هستند (اغلب مناطق اروپا)، مشکلی بر خلاف مورد قبلی پیش می‌آید که همان تولید کمتر از حد نرمال برق خورشیدی و بادی است. در طول این بازه‌های زمانی، اپراتورهای شبکه برق باید حجم چشمگیری از تولید پشتیبان را همواره در حالت آماده نگه دارند، یعنی یک شبکه‌ دوم سرمایه‌بر از نیروگاه‌های سوخت فسیلی که در بهترین حالت به‌ندرت نیاز به فعالیت دارند، اما باید ساخته و نگهداری شوند.

همچنین با توجه به متغیر‌های فصلی انرژی بادی و خورشیدی، ضروری است که برای تولید برق کافی در زمان‌‌های کمبود این دو انرژی، به ساخت و ایجاد بیش از حد وسیع تاسیسات تولید برق بادی و خورشیدی بپردازیم. این نیز مستلزم تخلیه بار انرژی خورشیدی و بادی تولید شده در هنگام فراوانی باد و آفتاب است.

روی کاغذ، مشکلات مرتبط با نوسانات استفاده از تجدیدپذیرها قابل حل است. در الگوهای ارائه شده از سوی دانشگاهیان و طرفداران انرژی پاک، بیابان‌ها با مزارع خورشیدی بزرگ شکوفا می شوند و جنگل‌های وسیعی از توربین های بادی به اندازه آسمان خراش در دریاها جوانه می‌ زنند. خطوط انتقال جدید نیرو، برق را از صحراهای آفتابی و سواحل بادی به مناطق مسکونی صدها یا هزاران مایل دورتر منتقل می کند.

طبق این طرح‌های کاغذی، برای ذخیره انرژی متناوب باد و خورشیدی، سدهای برق آبی جهان به گونه‌ای طراحی شده‌اند که به عقب و جلو حرکت می کنند و باد و خورشید اضافی را به برق تبدیل می‌کنند تا در صورت برای پمپاژ آب در سربالایی استفاده شود.

همچنین، تاسیسات صنعتی برنامه تولید خود را به گونه‌ای تغییرمی دهند که هنگام فراهم بودن برق تجدیدپذیر بتوانند از آن استفاده کنند. در خانه‌ها هم یخچال‌ها و کولرهای ما در پاسخ به نوسانات در دسترس بودن باد و انرژی خورشیدی، به‌ طور خودکار خاموش و روشن می‌شوند.

اما واقعیت کاملا متفاوت است. کشورها ترجیح داده‌اند که به‌جای از رده خارج کردن نیروگاه‌های با سوخت فسیلی، نیروگاه‌های هسته‌ای‌اشان را تعطیل کنند. این حقیقت نشان می‌دهد که برق آلوده در سال‌های پیش رو همچنان تولید خواهد شد.

منبع: فارن پالسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11