در توافق امارات و اسرائیل عامل بایدن پررنگ تر از ترامپ بود

نویسنده: شلبی تلامی

دیپلماسی ایرانی: توافق اعلام شده توسط دونالد ترامپ درباره عادی سازی روابط اسرائیل و امارات متحده عربی در ظاهر اتفاقی است که رئیس جمهور آمریکا را قادر می سازد از آن به عنوان یک دستاورد یاد کند. از منظر پروژه دولت در خاورمیانه اشتباه نیست. اما آنچه چندان مشهود نبوده، تاثیر چشم انداز ریاست جمهوری جو بایدن به عنوان مخالف قطعی دموکرات ها با برنامه های اسرائیل برای الحاق بخش هایی از کرانه باختری بر محاسبات منجر شده به این توافق است.

امارات و اسرائیل توسعه روابط مشارکتی از جمله در زمینه های اطلاعاتی، فناوری، نظامی، تجاری و سیاسی را از مدتی پیش آغاز کرده بودند. هر دو از متحدان نزدیک دولت ترامپ به شمار می روند و احتمالا ترجیح می دهند که او در انتخابات نوامبر رای آورد. اما سران امارات و اسرائیل نظرسنجی ها را خوانده اند و می دانند که احتمال دارد که جو بایدن در ماه نوامبر وارد کاخ سفید شود و حتی این احتمال وجود دارد که دموکرات ها کنترل سنا را به دست گیرند.

امارات مانند دیگر اعضای اتحادیه عرب از ابتکارعمل صلح عربی مبنی بر برقراری روابط دیپلماتیک با اسرائیل در ازای خروج اسرائیل از سرزمین های اشغالی سال 1967 حمایت می کند. برنامه های اسرائیل برای الحاق بخش هایی از کرانه باختری به سرزمین های اشغالی یک دردسر بزرگ برای کشورهای عربی فراتر از پشتیبانی آنها از فلسطینی هاست. همانند آمریکا و دیگر کشورهای جهان، موضع کشورهای عربی در حمایت از راه حل دو کشوری بیشتر یک ترفند روانشناختی برای وانمود کردن به موقتی بودن اشغال اسرائیل است و این وانمود کردن تا زمانی جواب می دهد که الحاق رسمی نشود. امارات که پیشتر در گشایش روابط با اسرائیل امتیازاتی برای خود کسب کرده بود، خیلی زود مخالفتش با الحاق را اعلام کرد. سفیر امارات در فرانسه حتی مقاله ای در یک روزنامه اسرائیلی منتشر و اعلام کرد یا عادی سازی روابط ممکن خواهد بود یا الحاق. این مساله توجه بسیاری را در صحنه بین الملل و به ویژه توجه دموکرات ها در ایالات متحده را جلب کرد چرا که از برخی جهات با پشتیبانی کامل امارات از دولت ترامپ مغایرت داشت؛ الحاق بخشی برجسته در برنامه ترامپ برای خاورمیانه به شمار می رود. اما خود اقدام انتشار مقاله یک سفیر عربی در روزنامه اسرائیلی و دم زدن از صلح می توانست نشانه ای از عادی سازی روابط باشد و از شدت ضربه بکاهد. از دیدگاه بسیاری از دموکرات ها که همگی مخالف الحاق هستند و برخی حتی کمک ها به اسرائیل را به این مساله مشروط کرده اند، مداخله امارات یک اقدام خوشایند به شمار می رود. جو بایدن، نامزد دموکرات انتخابات ریاست جمهوری به شدت با الحاق مخالف است.

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، برنامه الحاق را که قرار بود ماه ژوئیه اجرایی شود، متوقف کرده و دلیلش هم عمدتا سیاست داخلی در فضای آشفته سیاسی اسرائیل و اتهامات علیه شخص نتانیاهوست. اما برای اسرائیل همواره مساله جلب حمایت ایالات متحده به عنوان بزرگ ترین حامی همواره اهمیت داشته است. اگر نتانیاهو در چند ماه آتی برنامه الحاق را پیش ببرد، روابط خوبی را با دولت دموکرات احتمالی شروع نخواهد کرد. اکنون، توافق با امارات برای نتانیاهو نوعی بهانه و حفظ وجهه در توجیه تعلیق طولانی تر برنامه الحاق شده است. این توافق به هر حال چه در صورت پیروزی بایدن در انتخابات نوامبر و چه صرفا به عنوان عادی سازی روابط با یک کشور عربی، برای اسرائیل برد است. تلاش ها برای عادی سازی با کشورهای عربی عمدتا روی عربستان سعودی متمرکز بود، اما روابط با امارات نیز به دلیل ثروت و نفوذ آن از اهمیت قابل توجهی برای اسرائیل برخوردار است و می تواند یک در پشتی به روابط با عربستان شود. به علاوه، از آنجایی که منافع اسرائیل در منطقه با ایران مغایرت و با امارات همخوانی دارد، دسترسی بیشتر به یکی از همسایگان ایران می تواند یک اهرم جدید برای اسرائیل باشد.

اگرچه تعلیق برنامه الحاق به امارات در توجیه عادی سازی روابط برای همسایگان عرب و فلسطین کمک می کند، اما دستاورد امارات در این توافق اساسا به ایالات متحده مربوط می شود و ارتباطی با مساله فلسطین ندارد. امارات با این توافق یک موفقیت سیاست خارجی به کاخ سفید تقدیم کرد و یک امتیاز نزد دولت ترامپ به دست آورد. به طور همزمان، با از روی میز کنار زدن مساله الحاق، حمایت دموکرات ها را نیز جلب کرد. با توجه به انتقادها در کنگره آمریکا از امارات به عنوان یک متحد در جنگ عربستان در یمن، این موفقیت اکنون می تواند مسیر جلب مجدد حمایت در ایالات متحده را برای امارات باز کند.

لازم به ذکر است که اسرائیل و امارات هر دو پیش بینی می کنند که سیاست جو بایدن در قبال ایران در صورت پیروزی او در انتخابات ریاست جمهوری، بیشتر به دولت باراک اوباما نزدیک باشد. جدای از هر مساله دیگری، این سیاست دولت دموکرات احتمالی آتی برای آنها نگران کننده است و انگیزه ای قوی برای متحد کردن نیروها به شمار می رود.

منبع: بروکینگز / مترجم: طلا تسلیمی