کنترل اوضاع سریعتر از تصور واشنگتن
آیا اعتراض‌های ایران به گفت وگو با آمریکا می‌انجامد؟
نویسنده: نیکولای کوژانف (Nikolay Kozhanov)
دیپلماسی ایرانی: اعتراض‌های اخیر ایران چه‌بسا تاثیری مستقیم بر روابط تهران با واشنگتن داشته باشد. این ناآرامی‌ها که شرایط شکننده اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور را نشان داد شاید انگیزه‌ای باشد برای رهبران ایران تا از تمامی ابزارهای موجود برای کاهش تحریم‌ها استفاده کنند.
با این حال، ایران شاید به جای تلاش برای شروع فوری گفت وگوها با واشنگتن، نخست فشار بر آمریکا و همپیمانانش در خلیج‌فارس را افزایش دهد تا بتواند جایگاه چانه‌زنی خود را بهبود دهد و ایالات متحده را وادار کند که دست‌کم به طور رسمی گام نخست را برای پیشنهاد گفت وگوهای مستقیم بدون پیش‌شرط بردارد.
اعتراض‌های اخیر نشان داد که تحریم‌های آمریکا تاثیرگذار بوده است. ایران که از بازارهای جهانی نفت محروم شده باید برنامه‌های اجتماعی گسترده خود را محدود کند، برنامه‌هایی که تضمین‌کننده وفاداری لایه‌های کم‌درآمد جامعه و در نتیجه بقای حکومت هستند. به نظر می‌رسد که رهبران کشور امیدوارند با اقدامات ریاضتی و اصلاحات اقتصادی، همراه با مدیریت آشوب‌های داخلی، بتوانند دست‌کم تا پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا در سال 2020 دوام بیاورند تا پس از آن تهران بتواند برای برداشتن تحریم‌ها وارد گفت وگوهای جامع با غرب بشود.
به نظر نمی‌رسد که اعتراض‌های کنونی خطری جدی برای بقای حکومت داشته باشد اما نارضایتی گسترده مردم از شرایط اقتصادی می‌تواند به اعتراض‌های بیشتر و افزایش فشارها بیانجامد. در این شرایط، آشوب‌ها می‌تواند دگرشی اساسی در تفکر راهبردی ایران ایجاد کند. در سال 2012 افزایش قیمت‌ها و کاهش ارزش ریال ایران را به بازگشت گفت وگوها با آمریکا و جامعه بین‌المللی سوق داد. البته به نظر نمی‌رسد رویدادهای سال 2012 به شکل کامل تکرار شوند. اعتراض‌ها علی رغم شکنندگی شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی نشان داد که رهبران ایران می‌توانند بحران را مدیریت کنند. علاوه بر کنترل معترضان و اطلاع‌رسانی، ایران از اقدامات پوپولیستی برای خاموش کردن ناآرامی‌ها استفاده می‌کند. این اقدامات از تبدیل اعتراضات به خیزشی تمام‌عیار پیش‌گیری می‌کند.
همچنین سرشت اعتراض‌های کنونی نیز مانعی است برای تبدیل شدن به رویداری جدی و بزرگتر. این اعتراض‌ها از لحاظ شمار معترضان و رهبری با کمبود مواجه است. بیشتر معترضان دغدغه‌های اقتصادی دارند و تعداد اندکی از آنها خواهان دگرش حکومت هستند. سرانجام این‌که نخبگان ایران در پشتیبانی از افزایش قیمت سوخت و مقابله با معترضان کاملا متحد هستند.
تحت این شرایط پیامدهای اعتراض‌ها دولایه خواهد بود: از یک سو تهران از گسترش اعتراض‌ها نگران است و تلاش خواهد کرد به گفت وگوها با آمریکا برای کاهش فشار اقتصادی سرعت ببخشد. اما از سوی دیگر رهبران ایران باور دارند که هنوز وقت دارند تا با افزایش اقدامات تحریک‌آمیز – مانند ثبات‌زدایی از امنیت منطقه‌ای و گسترش گام‌به‌گام برنامه هسته‌ای – جایگاهی قوی‌تر در گفت وگوها را به دست آورند و خواسته خود مبنی بر حذف فوری تحریم‌های ثانویه را محقق کنند.
منبع: میدل‌ایست اینستیتیو/ تحریریه دیپلماسی ایرانی
نظر شما :