در تونس چه خبر است؟
مهد بهار عربی بر سر پیچی خطرناک!
صابر گل‌عنبری، کارشناس روابط بین الملل
دیپلماسی ایرانی: دوشنبه گذشته (24 سپتامبر) باجی قاید سبسی، رئیس جمهور تونس خبر از پایان شراکت سیاسی 5 ساله با حزب نهضت به ریاست راشد غنوشی داد. این خبر حکایت از یک زلزله بزرگ سیاسی در شمال آفریقا می‌داد و بار دیگر چشمان ناظران را به تونس مهد انقلاب‌های نیمه ناتمام عربی خیره کرد و خیلی‌ها نگران از تکرار تجربه مصر در این کشور شدند.
اما ماجرا چیست؟ دو طرف بر سر ادامه کار یوسف الشاهد، نخست‌وزیر کنونی اختلاف نظر دارند. الشاهد از حزب ندای تونس رقیب النهضه است که باجی قاید السبسی او را در اوت 2016 مامور تشکیل دولت کرد. مدتهاست که روابط الشاهد و حافظ سبسی رئیس حزب ندای تونس (پسر رئیس جمهور تونس) شکرآب شده و اختلافات دو طرف تا جایی پیش رفت که سه هفته قبل یوسف الشاهد حافظ را به نابودی حزب ندای تونس و کشور متهم کرد. به دنبال آن و پس از خودداری شاهد از حضور در جلسه بازخواست حزب ندای تونس، در اواسط سپتامبر عضویتش در حزب به حالت تعلیق درآمد.
پسر رئیس جمهور مدتهاست که خواستار استعفای الشاهد است و سندیکای عمومی کارگران (UGTT) و جبهه خلق و احزاب و تشکل‌های دیگری از این خواسته او حمایت کرده‌اند. اما در این میان حزب نهضت مخالف برکناری دولت است و اعتقاد دارد که تجربه 7 دولت از انقلاب 2011 تاکنون با میانگین سالیانه یک دولت ثابت کرده که تغییر مداوم نخست‌وزیران و دولت‌ها دردی را دوا نکرده و کشور را با مشکلات بیشتری روبه رو کرده است.
رئیس جمهوری تونس در دیدار اخیر خود با راشد غنوشی نتوانست وی را برای برکناری یوسف الشاهد مجاب کند و به دنبال آن پایان شراکت و ائتلاف سیاسی با نهضت را اعلام کرد؛ اما حزب غنوشی در مقابل این موضع، با تاکید بر پایبندی خود به توافق "قرطاج" و تمجید از سبسی و نقش ملی او تلاش کرد از حدت بحران بکاهد و آبی بر آتش برافروخته بریزد.
بر اساس اصل 99 قانون اساسی تونس، سبسی می‌تواند از پارلمان بخواهد عزل شاهد را در دستور کار خود قرار دهد، اما مشکل وی و حزب ندای تونس اینجاست که این مساله با توجه به اکثریت پارلمانی حزب نهضت امکان‌پذیر نیست و شاهد می‌تواند بار دیگر از مجلس تونس رای اعتماد بگیرد و با پشتگرمی بیشتری به نزاع خود با ندای تونس و رئیس جمهور ادامه دهد. در کنار آن هم اخیرا فراکسیون دیگری تحت عنوان ائتلاف ملی از دیگر احزاب با عضویت 34 نماینده در حمایت از شاهد شکل گرفته است که تعدادی از آنها از حزب ندای تونس جدا شده و به این ائتلاف پیوسته‌اند .
نمی‌توان گفت اختلاف بر سر ماندن یا نماندن نخست‌وزیر عامل اصلی پایان یک جانبه شراکت میان سبسی و غنوشی است. رئیس جمهور سبسی که به دنبال ائتلاف با حزب غنوشی انتقادات زیادی را به جان خرید، امروزه می‌بیند که در سایه پیشرفت‌های سیاسی رقیب خود یعنی نهضت که در انتخابات ماه مه شوراهای محلی و شهرداری‌ها خود را نشان داد، آینده خوبی در انتظار حزب ندای تونس نیست که به دنبال استعفاهای مداوم و انشقاقات حاصله ضعیف‌تر از هر وقتی است. البته در مجموع بقیه احزاب تونس نیز به جز حزب نهضت حال و روز خوشی ندارند و اخیرا هم حزب منصف المرزوقی، رئیس جمهوری سابق تونس با استعفای 80 عضو خود دچار شکاف و انشقاق شده و حتی این مساله به حزب "مشروع تونس" به ریاست محسن مرزوقی هم که قبلا از حزب ندای تونس جدا شد و آن را از اکثریت پارلمانی انداخت، سرایت کرده و 8 تن از رهبران و مقامات عالی آن استعفا دادند.
هر چند حزب نهضت تونس نسبت به بقیه احزاب وضعیت به مراتب بهتری دارد و این تشتت در جبهه رقیب به نفعش است، اما به خوبی می‌داند که همچنان در منطقه به عنوان یک حزب اخوانی دشمن به آن نگریسته می‌شود و از این منظر ممکن است که وضعیت پیش آمده در تونس طمع قدرت‌ها و کشورهای "اخوان‌ستیز" منطقه به ویژه مصر، عربستان و امارات را برانگیزد و آنها بخواهند با سوء از این اوضاع تلاش نافرجام قبلی خود را این بار به سرانجام رسانده و نهضت را زمین بزنند. از این رو، به ویژه در سایه فراخوان سندیکای عمومی کارگران برای دو اعتصاب سراسری بزرگ در اعتراض به عملکرد اقتصادی دولت، اگر ماندن یوسف الشاهد به قیمت یک بی‌ثباتی خانمان‌سوز تمام شود، دور از ذهن نیست که راشد غنوشی بار دیگر کوتاه بیاید و تونس را از این پیچ خطرناک عبور دهد.
به هر حال تونس امروز یک سال مانده به انتخابات پارلمانی اکتبر 2019 و انتخابات ریاست جمهوری نوامبر 2019 پس از پایان اعلام شراکت میان نهضت و ندای تونس بر سر دو راهی ثبات و بی‌ثباتی قرار گرفته است که پایان این شراکت می‌تواند تونس را در راه بی‌ثباتی قرار دهد. آیا سبسی و غنوشی اجازه چنین کاری را خواهند داد؟ یا با احیای شراکت دو سویه مانع آن خواهند شد؟
نظر شما :