توانایی‌های آمریکا علیه نفت ایران کاهش یافت

بحران‌های خاورمیانه قیمت نفت را برای نخستین بار در 32 ماه گذشته به 127 دلار برای هر بشکه رساند و آمریکایی‌‌ها ناچار شدند برای هر لیتر بنزین مبلغی در حدود 4 دلار بپردازند. به این ترتیب مشتریان نفت ایران به خصوص اقتصاد های نوظهور آسیای شرقی و کشور‌هایی مانند چین که به واسطه فشار‌های آمریکا در تردید برای خرید نفت ایران قرار داشتند، بیش از هر زمان دیگری در مورد اهمیت حفظ روابط با ایران اطمینان حاصل کردند. در گذشته جدا از ایران جایگزین‌های دیگری مانند کشور‌های عربی و شمال آفریقا برای واردات نفت به کشور‌های آسیایی وجود داشتند که این الگو به شرایط بی ثبات منطقه تغیر یافته است.

مساله هند

برای هند تامین نفت مورد نیاز پالایشگاه‌ها پس از بحران در تونس و مصر، جنگ در لیبی ناآرامی‌ها در عمان که صادرات نفت از خاورمیانه را مختل کرده، بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است. به گفته تحلیلگران انرژی در هند، زمانی که تامین کننده دراز مدت نفت مانند ایران وجود دارد و در شرایط بحرانی خاورمیانه، دهلی نو نمی‌تواند گزینه نفت ایران را از روی میز حذف کند.

خبرگزاری رویترز در این زمینه به نقل از تحلیلگران گزارش داد: اکنون بحث امنیت انرژی مطرح است و در دوران افزایش قیمت‌ها و بی ثباتی در کشور‌های خاورمیانه گزینه دیگری وجود ندارد. این در حالی است که ایران پس از عربستان سعودی بزرگترین صادر کننده نفت به هند محسوب می‌شود. میزان صادرات نفت ایران به سومین خریدار بزرگ آسایی به 12 میلیارد دلار در سال می رسد و ایران روزانه 400 هزار بشکه یعنی یک پنجم کل صادرات نفتی را به این کشور صادر می‌کند.

با توجه به حجم بالای صادرات و سنگین بودن وزنه نفت ایران در محاسبات استراتژیک هند، مقامات هندی همچنان در حال ایستادگی در مقابل فشار آمریکا برای خودداری از خرید نفت ایران هستند. از سوی دیگر برای رفع مشکلات بانکی در خصوص پرداخت وجه مورد نیاز برای خرید نفت ایران، موضوع استفاده از روپیه- وجه رایج هند- مطرح شده است.

بازار جایگزین

تا زمان بروز ناآرامی‌ها در خاورمیانه که چهره سیاسی منطقه را در آستانه تغییرات بزرگ قرار داده است ، مساله چگونگی ادامه روابط ایران و هند برای مبادلات نفتی در دستور کار مقامات انرژی دو کشور قرار داشت. آنها سرگرم بررسی راه کار‌هایی بودند تا در صورت افزایش فشار‌ها علیه خرید نفت ایران، از طرق آنها فروش نفت را ادامه دهند.  

نگه داشتن نفت در تانکر‌های نفتی تا زمان امکان ارسال آن برای خریدار از جمله گزینه‌های مطرح در صورت افزایش فشار‌ها است. منوچهر تکین، تحلیلگر نفت در مرکز مطالعات انرژی لندن بر این باور است، در صورتی که پالایشگاهی به نفت ایران نیاز داشته باشد، از طریق یک تاجر آن را فراهم خواهد کرد. وی ادامه داد: هر چند که این روند هزینه‌هایی را برای ایران در بر خواهد داشت که از جمله آن می‌توان به در نظر گرفتن تخفیف در بهای نفت اشاره کرد.

رویترز به نقل از یک تحلیلگر دیگر نیز گزارش داد: این امکان وجود دارد تا از طریق معامله پایاپای یعنی خرید بنزین از سوی ایران در مقابل فروش نفت، مکانیسم مالی ساده‌تری برای پرداخت‌ها تحت تحریم‌های بین‌المللی ایجاد شود. این در حالی است که نفت با قیمت پایین‌تر برای پالایشگاه‌های چینی که هم اکنون فعالیت گسترده‌ای در ایران دارد نیز گزینه جذابی محسوب می‌شود. هر چند در حال حاضر ایالات متحده می‌کوشد تا از طریق دنبال کردن استراتژی هویج و چماق مقامات چین را به کنار گذاشتن گزینه ایران و خرید نفت بیشتر از عربستان سعودی ترغیب کنند اما به نظر نمی‌رسد پکن به وابستگی نفتی به منبعی انحصاری برای تامین نفت مورد نیاز تمایل داشته باشد. چین اخیرا اعلام کرده است که در سال جاری میلادی نیز روزانه 460 هزار بشکه نفت از ایران وارد خواهد کرد. به این ترتیب به نظر می‌رسد بحران‌های خاورمیانه که در آن صادرات نفت کشور‌های عربی و شمال آفریقا تخت تاثیر قرار گرفته است تا حدود زیادی توانایی ایالات متحده برای راضی کردن دیگر کشور‌ها در جهت خودداری از خرید نفت از جمهوری اسلامی را دست کم برای آینده‌ای نزدیک کاهش داده است.